ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری را ناباروری می نامند. حدود 40 درصد از مشکلات ناباروری مربوط به آقایان، 40 درصد مربوط به بانوان و10 درصد نیز مربوط به هر دو زوج است. در حدود 10 درصد از زوج ها نیز عامل ناباروری ناشناخته است.
هنگامی که زوج سابقه بیماری خاصی نداشته و هردو در سلامت کامل قرار داشته باشند شناسایی و تشخیص عامل ناباروری مشکل خواهد بود. ولی با این حال عوامل مشخص بسیاری وجود دارند که می توانند در باروری زوجین تاثیر مخربی داشته و آن را با مشکل مواجه کند.
بنابراین، اگر تصمیم به باردار شدن دارید یا حتی اگر برای بچه دار شدن چند سالی به زمان نیاز دارید، بهتر است در مورد عوامل تاثیرگذار در ناباروری آگاهی داشته باشید.

تلفن همراه
در قرن حاضر کمتر کسی را می توان یافت که از گوشی تلفن همراه استفاده نکند. البته خانم ها معمولا این امکان را دارند که گوشی همراه خود را در کیف دستی هایشان قرار دهند در حالی که متاسفانه اغلب آقایان ترجیح می دهند آن را در مجاورت کشاله ران و در جیب جلوی شلوار خود حمل کنند. اگر چه در ظاهر با انجام این کار مشکلی متوجه شخص نمی شود، ولی واقعیت این است که این عادت ناپسند تاثیر نامطلوبی بر قدرت باروری آقایان دارد.
در گذشته تحقیقات بسیاری در این خصوص انجام شده است که این مطالعات همچنان نیز ادامه دارند. نتایج تحقیقی در مجارستان که در مدت یکسال بر روی بیش از ۲۰۰ نفر از آقایان صورت گرفت نشان داد که بین قراردادن گوشی تلفن همراه نزدیک اندام تناسلی و کاهش تولید اسپرم در مردان ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. بر مبنای همین تحقیق تعداد اسپرم آقایانی که در روز گذشته به طور تمام وقت گوشی های تلفن خود را همراه داشتند به طرز قابل توجهی (۵۹ میلیون در مقابل ۹۳ میلیون اسپرم در هر میلی لیتر) کمتر از سایر افراد بود. هم چنین یافته های محققان نشان داد که هر چه میزان استفاده آقایان از تلفن همراه در طول روز بیشتر باشد قابلیت تحرک اسپرم ها کمتر شده و در نتیجه احتمال باروری تخمک نیز به همان میزان کاهش می یابد.

نور مصنوعی در شب
می دانیم که خیره شدن به گوشی تلفن هوشمند یا نمایشگر تبلت در هنگام شب موجب خستگی چشم و اختلال در خواب می شود، اما این عادات عوارضی بیش از اختلال در چرخه ی خواب شبانه شما دارد. بر اساس پژوهشی منتشر شده در نشریه ی باروری و ناباروری، قرار گرفتن در معرض نورهای مصنوعی در شب، بر توانایی شما برای لقاح جنین تاثیر می گذارد و اگر باردارید، بر رشد جنین اثر می گذارد. قرار گرفتن شبانه در معرض این نورها مانع از تولید "ملاتونین" یا "هورمون خواب" می شود. ملاتونین در هنگام تخمک گذاری، تخمک ها را در برابر رادیکال های آزاد از آسیب دیدگی حفظ می کند. بر اساس پژوهش ها، تولید ناکافی ملاتونین، ساعت درونی رشد جنین را نیز مختل می کند که به مشکلات دراز مدت می انجامد.

لباس های تنگ
یکی از دلایل ناتوانی اسپرم ها در بارور کردن تخمک، تعداد بسیار کم آنها در زمان انزال و هم چنین کاهش کیفیت آنها در باروری تخمک است. با وجود اینکه اغلب اهمیت این مساله از نظر دور می ماند ولی بیضه ها به هیچ وجه نباید در معرض گرما قرار بگیرند. زیرا بالا رفتن حرارت بیضه ها در روند تولید اسپرم ها تاثیر گذاشته و در نتیجه توان باروری مرد را کاهش می دهد.
بنابراین بهتر است حتی با وجود مد بودن شلوار جین های تنگ پسرانه از پوشیدن آنها صرف نظر کرده و برای آزاد بودن اندام های تناسلی از لباس زیرهای گشاد و شلوارهای مناسب استفاده کنید.

اضافه وزن
برای اقدام به بارداری برخورداری از سلامت کامل جسمی یکی از معیارهای بسیار مهم و اساسی به شمار می رود. بنابراین اضافه وزن شدید، لاغری مفرط و یا هرگونه تغییر وزن چشمگیر شامل کاهش یا افزایش وزن شدید، آثار نامطلوبی بر قدرت باروری خواهد داشت.
در حقیقت خانم هایی که چاقی یا لاغری مفرط دارند در معرض ابتلا به ناهنجاری های مربوط به تخمک گذاری و اختلالات سیکل ماهانه قرار دارند.
اضافه وزن در مردها نیز با کاهش تعداد اسپرم در مایع منی همراه است. برای حل این مشکل می توانید با یک پزشک متخصص تغذیه و یا یک رژیم درمانگر مشورت کنید. این متخصصان با توصیه های خود می توانند در بازیابی اندام مناسب و وزن ایده آل به شما کمک کنند.
شاید باید ورزش را شروع کنید یا اگر سخت ورزش می کنید، شدت آن را کاهش دهید: به گفته ی دکتر "مری جین"، متخصص زنان و زایمان و پروفسور کلینیکی، اگر سعی دارید باردار شوید، سنگین وزن بودن مشکل بزرگی است. چون وزن ناسالم باعث اختلال در عادت ماهانه و تخمک گذاری می شود. به علاوه، انجمن امریکایی پزشکی تولید مثل تخمین می زند که ۱۲ درصد از موارد ناباروری به علت مشکلات مربوط به وزن است. اما کم وزن بودن نیز به همان اندازه مضر است. به گفته ی متخصص زنان و زایمان، "آلیسا دوک"، از دست دادن وزن زیاد یا ورزش بیش از حد، خصوصا اگر شاخص تودهی بدنی کمتر از ۱۸ یا ۱۹ باشد، در موارد شدید باعث توقف تخمک گذاری می شود و در نتیجه، بر باروری اثر می گذارد.

تنقلات ناسالم و فست فود
اگر مواد مغذی مناسب مثل چربی های اشباع نشده، روی، ویتامین دی و ب۶ مصرف نکنید، احتمالا عملکرد بدن در تولید هورمون هایی مثل پروژسترون، انسولین و تستوسترون مختل خواهد شد. بنابراین لازم است هر چه زودتر این مواد مغذی و سالم را به رژیم غذایی خود بیفزایید تا قدرت باروری خود را افزایش دهید.

کلسترول بیش از حد
طبق مطالعه ی چاپ شده در نشریه ی ایندوکرینولوژی و متابولیسم، کلسترول (چربی) بیش از حد فقط به قلب آسیب نمی رساند این چربی ها بر توانایی شما برای لقاح جنین نیز اثر منفی دارد. پژوهشگران یافته اند که میزان بالای کلسترول آزاد در بدن بانوان با زمان طولانی تر برای باردار شدن ارتباط دارد. وقتی هر دو زوج کلسترول بالایی دارند، باردار شدن مشکل تر نیز خواهد بود. بنابراین، اگر شما و شوهرتان امیدوارید که بچه دار شوید، باید هر دوی شما وضعیت کلسترول بدن خود را بررسی کنید.

عدم توازن هورمونی
می دانیم که تیروئید در تنظیم سوخت و ساز عامل کلیدی است، اما تیروئید بر توانایی لقاح جنین نیز اثر می گذارد. عملکرد غیرعادی تیروئید می تواند به ناباروری بیانجامد "چه ترشح آن کم و چه زیاد باشد" یا روند تخمک گذاری را مختل کند.

مواد مخاطی دهانه ی رحم
وقتی برای بچه دار شدن تلاش می کنید، مایعی که از دهانه ی رحم ترشح می شود، برای حفاظت از اسپرم حیاتی است. این مواد عبور اسپرم از میان مجرای تولید مثل زنانه را تسهیل می کند. بنابراین ناهنجاری های مواد مخاطی دهانه ی رحم نیز می تواند باعث ناباروری شود (معمولا وقتی غلیظ باشد). خوشبختانه، این عارضه با داروها درمان می شود یا با بارورسازی داخل رحم بارداری تحقق می یابد. این نیز علت دیگری برای ترک کردن سیگار است: تنباكو مواد مخاطی دهانه رحم را تغییر می دهد، و رسیدن اسپرم به تخمک را دشوارتر می سازد.

پولیپ یا فیبروز رحم
عموما پولیپ های کوچک رحم به شکل غدد بیضی یا گرد از بافت داخل رحم به دیواره ی رحم متصل هستند. فیبروزهای رحم نیز شکل مشابهی دارند، اما از بافت ماهیچه ای تشکیل شده اند. در واقع، این غدد خوش خیم نیز می توانند باعث ناباروری شوند. خوشبختانه بسیاری از مشکلات با پولیپ ها و فیبروزهای رحم به سادگی با جراحی تصحیح می شود.

کمبود اسید فولیک
وقتی برای باردار شدن تلاش می کنید یا برای بارداری در آینده برنامه ریزی می کنید، یکی از مهم ترین ویتامین های ضروری برای شما اسید فولیک است. اسید فولیک به ساخت سلول های خونی سالم کمک می کند و فقدان آن باعث نوعی کم خونی می شود و هم چنین باعث جذب آهن در بدن می شود. از این رو متخصصین مصرف این ماده را در دوران پیش از بارداری ضروری می دانند. پس به چه میزان از آن نیاز دارید؟
دکتر دوک توصیه می کند: روزانه بیش از ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف کنید. ساده ترین (و معتبرترین) روش برای اطمینان یافتن از مصرف آن، استفاده ی روزانه از مکمل های اسید فولیک است (اکثرا حاوی ۴۰۰ میکروگرم هستند) هم چنین با مصرف اسفناج، تخم مرغ، تخم ها، غلات و ماکارونی می توانید میزان آن را در بدنتان بهبود بخشید.

فتالیت ها
فتالیت ها گروهی از مواد شیمیایی موجود در پلاستیک ها و برخی لوازم آرایش هستند. بر اساس مطالعه ای که سال گذشته در مجمع سالانه تولید مثل انسان مطرح شد، این ماده می تواند با توانایی انسان برای لقاح جنین مداخله کند. مطالعات گذشته نشان داده بود که قرار گرفتن در معرض فتالیت ها در باروری انسان اثر می گذارد ولی این مطالعه نشان می دهد که در صد موفقیت روند آی وی اف ((ivf در بانوانی که میزان بیشتری فتالیت در خونشان وجود دارد در حدود دو برابر کاهش می یابد.

بیماری های مزمن
برخی از مشکلات سلامت، مثل آندومتریوز و انواع دیابت ها نیز بر توانایی باروری شما تاثیر چشمگیری دارد. پس از این دو بیماری بیشتر بدانید.

شیردهی پستانی
در ابتدا باید توجه داشته باشید که این گفته: "تا زمانی که شیردهی پستانی می کنید، باردار نمی شوید" درست نیست. زیرا شیردهی پستانی از بارداری جلوگیری نمی کند، اما می تواند باردار شدن را مشکل تر کند. اگر هنوز اولین فرزند خود را شیردهی می کنید و تصمیم به باردار شدن دوباره گرفته اید، احتمالا ترشح زیاد هورمون پرولاکتین (به سبب شیردهی پستانی) باعث اختلال در تخمک گذاری می شود.

الكل
جای تعجب نیست که الکل هم از جمله عواملی به شمار می رود که در باروری هر دو زوج تاثیر گذار است. حاصل مطالعاتی که در سال ۲۰۱۴ توسط محققان دانمارکی صورت گرفت به وضوح حاکی از آن بود که میان مصرف الکل و کاهش کمیت و کیفیت اسپرم ها ارتباط نزدیک و تنگاتنگی وجود دارد. بنابراین در مورد مصرف الكل كاملا احتیاط کنید زیرا بر خلاف تصور عموم، فقط بالا رفتن الکل در خون نیست که می تواند بر فرایند باروری تاثیر بگذارد زیرا بر پایه همین مطالعات در افرادی که ۵ لیوان در هفته ( یا به عبارتی کمتر از یک لیوان در روز) نوشیدنی الکلی مصرف کرده بودند نیز کاهش کیفیت اسپرم ها به وضوح مشاهده شده است.
الكل بر فرایند باروری خانم ها نیز آثار مخربی دارد. نتایج یک دهه مطالعات دانشمندان سوئدی حاکی از آن است که خانم هایی که مصرف الکل بالایی داشتند به مراتب بیش از افراد دیگر به پزشک متخصص زنان مراجعه کرده اند.

سیگار و دخانیات
استعمال سیگار و دخانیات آثار زیانباری بر سلامتی دارد. ولی تصمیم به فرزند آوری و تشکیل خانواده می تواند انگیزه بسیار خوبی برای ترک آن باشد. در واقع حاصل تحقیقات بسیار حاکی از آن است که سیگار کشیدن احتمال باروری را به طرز چشمگیری کاهش می دهد.
استعمال سیگار در آقایان نه تنها موجب کاهش تعداد اسپرم های موجود در مایع منی می شود بلکه علاوه بر آن کیفیت و سلامت اسپرم ها نیز در مقایسه با افراد غیر سیگاری به طرز چشمگیری کاهش می یابد. خانم ها نیز همانند آقایان از تبعات منفی استعمال سیگار بر فرایند باروری خود در امان نیستند. زیرا مصرف سیگار در خانم ها با کاهش ذخایر تخمدان و کم شدن احتمال بارداری همراه است. بر اساس آماری دقیق استعمال سیگار در خانم ها احتمال باروری آنها را به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش می دهد.
بر این اساس چنانچه قصد دارید صاحب فرزندی شوید بهتر است پیش از اقدام به بارداری و مسلما تا پایان آن به طور کامل از مصرف دخانیات اجتناب کنید.
انجمن امریکایی پزشکی تولید مثل، تخمین می زند که ۱۳ درصد از موارد ناباروری با سیگار کشیدن در ارتباط است. به علاوه، بر اساس مطالعه ای درباره ی کنترل تنباکو، بانوان بالغی که روزانه شش ساعت یا بیشتر در معرض دود دست دوم سیگار بوده اند، به احتمال ۳۶ درصد بیشتر با خطر مشکلات باروری روبه رو خواهند بود. خوشبختانه در حدود یک سال پس از ترک دخانیات میزان باروری به اندازه ی عادی باز می گردد. بنابراین، اگر تصمیم گرفته اید که باردار شوید (یا فقط زندگی طولانی تر و سالم تری داشته باشید)، سیگار را ترک کنید و این پیشنهاد را به خانواده و دوستان نیز بدهید.

سن
سن از جمله عواملی است که می تواند به طور غیر مستقیم فرایند باروری را تحت تاثیر قرار دهد. کاملا بدیهی است که هر چه سن بالاتر رود قدرت باروری نیز به همان میزان کاهش می یابد.
این پدیده در مورد خانم ها که اوج قابلیت باروری آنها بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی است بسیار محسوس تر است. به عنوان مثال در طول یک سال رابطه جنسی احتمال بارداری خانم ها در سن ۳۰ سالگی ۷۵ درصد در ۳۵ سالگی ۶۶ درصد و در ۴۰ سالگی ۴۴ درصد است، که این رقم همزمان با افزایش سن به تدریج کاهش می یابد. با رسیدن به ۴۰ سالگی کمیت و کیفیت تخمک ها در خانم ها به طرز چشمگیری کمتر شده و در نتیجه احتمال بارداری بسیار کاهش می یابد.
این آمار و ارقام در مورد مردان بسیار کمتر است ولی نتایج مطالعات گوناگون حاکی از آن است که قدرت باروری مردان نیز پس از ۴۰ سالگی به تدریج رو به کاهش می رود.
به طور خلاصه به تمام خانم های بالای ۳۵ سال توصیه می شود که در صورت ۶ ماه تلاش ناموفق برای بارداری حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنند.

بهداشت نامناسب دهان
بهداشت دهان و دندان فواید بی شماری دارد. طبق مطالعه ای منتشر شده در نشریه ی پریودنتولوژی، بانوانی که محتاج درمان های باروری بوده اند، خونریزی و التهاب الثه ی بیشتری دارند، در مقایسه با بانوانی که به شکل طبیعی باردار شدند. به گفته ی دکتر دندانپزشک، "سوزان کارابین"، حتما باید مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و هر شش ماه برای معاینه نزد دندان پزشک بروید.

بیماری و مصرف دارو
متاسفانه ابتلا به برخی از بیماری ها تاثیرات نامطلوب و مخربی بر باروری اشخاص دارد. از میان این بیماری ها می توان به دیابت، بیماری های اعصاب و تومورهای هیپوفیز اشاره کرد که در اغلب خانم ها به آمنوره (توقف کامل سیکل قاعدگی) و مشکلات ناباروری منجر می شود. علاوه بر آن مصرف برخی از داروها که در درمان بیماری های قلبی، فشار خون و همچنین شیمی درمانی به کار می روند نیز می توانند فرآیند باروری را در هر دو زوج به مخاطره بیاندازند.
برخی داروها خصوصا ضد افسردگی ها و آرام بخش ها بدن را وادار می کند تا پرولاکتین بیشتری تولید کند، یعنی هورمونی که با تخمک گذاری مداخله می کند. بنابراین، اگر تصمیم به بارداری گرفته اید، دربارهی ایمن یا ناایمن بودن داروهای مصرفی خود و آنچه بر توانایی تولید مثل شما اثر می گذارد، با پزشک مشورت کنید. به این ترتیب، احتمالا می توانید جایگزینی بیابید که با باردار شدن شما مشکلی نداشته باشد.

استرس
مطمئنا بارها از منابع گوناگون شنیده اید که استرس از بزرگترین دشمنان باروری است. ولی با این حال عده ای از افرادی که در معرض فشارهای روانی قرار دارند تحت این عنوان که اثرات نامطلوب استرس بر فرآیند باروری تاکنون توسط هیچ مطالعه ای به اثبات نرسیده است همچنان به خود دلگرمی داده و نسبت به این موضوع بی تفاوتند.
مسلما زندگی در یک محیط پرتنش هرگز نمی تواند تاثیر مطلوبی بر لقاح و فرزند آوری داشته باشد ولی با این وجود در مقایسه با سایر عوامل، استرس از جمله مواردی است که به طور غیر مستقیم بر فرایند باروری تاثیر می گذارد.
صرف نظر از کاهش میل جنسی در هر دو زوج ... استرس و فشارهای روانی در خانم ها منجر به اختلالات هورمونی نظیر بی نظمی سیکل ماهانه شده و در مردان نیز کاهش تولید اسپرم را به دنبال خواهد داشت.
حتی اگر استرس تاثیر چندانی بر باروری نداشته باشد بهتر است با استفاده از تکنیک های تن آرامی، مراقبه، یوگا و غیره تا حد امکان با استرس و فشارهای روانی روزمره مقابله کرد.
محققان یافته اند بانوانی که میزان زیادی از این هورمون را ترشح می کنند، احتمال باردار شدن آنها ٪۲۹ کمتر است و به احتمال دو برابر بیشتر با خطر ناباروری رو به رو خواهند شد.

ورزش های سنگین
انجام منظم فعالیت های ورزشی برای سلامت جسم و روان بسیار مفید است. ولی باید احتیاط کنید که در این کار دچار افراط نشوید، زیرا ورزش بیش از حد موجب کاهش سطح باروری خانم ها می شود. در حقیقت بر اساس یافته های محققان میان انجام ورزش های استقامتی (ماراتن، مسابقات سه گانه، اسکی و غیره) در سطوح سنگین و حرفه ای و احتمال بروز ناباروری در خانم ها ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.
دکتر روزتا در کتابی با همین موضوع در مورد اختلالات شدید قاعدگی (آمنوره، الیگومنوره، سیکل های نامنظم قاعدگی و ...) و عدم تخمک گذاری در ورزشکاران حرفه ای به بحث و ارائه توضیحات پرداخته است... عده ای از خانم های ورزشکار حتی با وجود داشتن سیکل های منظم ماهانه همچنان با مشکل اختلال تخمدان ها و سایر مشکلات باروری مواجه بوده اند.
به طور خلاصه توصیه می شود که در انجام فعالیت های ورزشی همواره جانب اعتدال را رعایت نموده و از زیاده روی در این کار پرهیز کنید!

قهوه
صرف یک فنجان قهوه در طول یک روز پر مشغله و کاری بسیار لذت بخش و مفید است. ولی به خانم هایی که در تلاش برای بارداری هستند توصیه می شود که در مصرف قهوه اعتدال را رعایت کنند.
نتایج تحقیقی که در چند سال گذشته در یک نشریه پزشکی به چاپ رسید نشان داد که نوشیدن تنها یک فنجان قهوه در طول روز می تواند احتمال باروری خانم ها را در هر سیکل ماهانه به نصف کاهش دهد...
برای اجتناب از مصرف کافئین تنها نخوردن قهوه کافی نیست بلکه باید از مصرف چای و نوشابه های گازدار که حاوی مقادیر مختلفی از کافئین هستند نیز اجتناب کرد! پس در انتخاب نوشیدنی های خود بیش از پیش جوانب احتیاط را رعایت کنید.

منبع: نی نی پلاس